Korzystanie z różnego rodzaju urządzeń cyfrowych, tabletów, smartfonów, stało się naszą codziennością. Niestety jest to również codzienność naszych dzieci. Tymczasem specjaliści alarmują, że nadmierne korzystanie z urządzeń cyfrowych przez nasze dzieci, szczególnie te najmłodsze, ma negatywny wpływ na ich zachowanie i rozwój. Ile zatem czasu dziecko może korzystać z urządzeń cyfrowych? Kiedy czas spędzony przez dziecko przed ekranami komputerów i telefonów  można nazwać nadmiernym?

Dzieci do drugiego roku życia - dynamiczny rozwój mózgu

Specjaliści są zgodni, że dzieci do drugiego roku życia nie powinny w ogóle korzystać z telefonu. Najlepiej, aby nie miały również kontaktu z telewizorem, a więc nie powinny oglądać bajek na ekranie telewizora. Ich mózg jest jeszcze w fazie rozwoju (w tym czasie wielkość mózgu zwiększa się trzykrotnie). Wśród głównych negatywnych konsekwencji naukowcy wymieniają zaburzenia w rozwoju mowy oraz problemy z zasypianiem. Szczególnie ważne jest, aby nie korzystać z urządzeń cyfrowych przed snem, ponieważ światło pochodzące z ekranu hamuje wytwarzanie melatoniny, która jest odpowiedzialna za prawidłowy sen.

Ważne w rozwoju mózgu u małych dzieci jest jego harmonijny i zrównoważony rozwój. Powinna rozwijać się zarówno prawa, jak i jego lewa półkula. Urządzenia mobilne przede wszystkim stymulują prawą półkulę. Tymczasem w prawidłowym rozwoju malucha najistotniejszy jest rozwój lewej półkuli, ponieważ jest ona odpowiedzialna za rozwój mowy, za umiejętność uczenia się, za kreatywność, ale również za myślenie abstrakcyjne i wyobraźnię przestrzenną.

Dzieci przedszkolne - zadbaj o wszechstronny rozwój

Mózg dzieci 3-6 lat, mimo że już nie rozwija się tak dynamicznie, jak we wcześniejszym okresie, również potrzebuje prawidłowych bodźców, które oddziaływają na jego wszechstronny rozwój. Aby rozwój był wszechstronny, również bodźce muszą być wszechstronne. Nie mogą być to tylko kolorowe obrazki na ekranie telewizora i telefonu. Dziecko powinno rozwijać koordynację wzrokowo-ruchową, dzięki aktywnemu spędzaniu czasu, zabawom ruchowym z rówieśnikami oraz opiekunami. Rozmowy z rodzicami i kontakty interpersonalne z rówieśnikami to najlepsze sposoby na rozwój mowy i umiejętności społecznych.

Ważne dla prawidłowego rozwoju dziecka jest rysowanie, malowanie, lepienie z plasteliny, wycinanie, klejenie, układanie budowli z klocków, układanie puzzli. Pozwala to na rozwój umiejętności psychomotorycznych, zaangażowanie większej ilości partii mięśni, niż tylko często jednego palca zaangażowanego w interakcję z ekranem telefonu. Rozwija wyobraźnię przestrzenną, spostrzegawczość i kreatywność, jednocześnie nie dostarczając nadmiernej ilości bodźców.

Czytanie dziecku buduje relacje

Wieczorem przez snem zamiast puszczać dziecku bajkę, warto poczytać do snu książkę. Zdecydowanie lepiej wpłynie to na zwiększenie jakości jego snu, jak i w przyszłości łatwiej będzie rodzicom zachęcić malucha do samodzielnego czytania. Nie do przecenienia jest również więź, jaka rodzi się między rodzicem a dzieckiem podczas czytania. W trakcie czytania dziecku jest możliwość porozmawiania z nim, wyjaśnienia mu różnych nurtujących go kwestii. Bajka puszczona na telewizorze lub smartfonie zazwyczaj pozostawia dziecko w relacji dziecko-urządzenie a nie dziecko-drugi człowiek.

A więc jaka jest bezpieczna ilość czasu spędzonego przez dziecko przed ekranem?

Ile zatem czasu dziecko w wieku przedszkolnym może korzystać z urządzeń cyfrowych? Niestety między tym, co uważają specjaliści, a tym jaka jest rzeczywistość, jest ogromna przepaść. Psychologowie, psychiatrzy oraz pediatrzy rekomendują, aby nie było to więcej niż 2 godziny dziennie a u dzieci 3-5 letnich jeszcze mniej. Dodatkowo najbezpieczniej jest, aby jednorazowy kontakt z urządzeniem był nie dłuższy niż 20-30 minutowy. Specjaliści podkreślają przy tym, aby kontakt dziecka z urządzeniem nie odbywał się później niż na dwie godziny przed jego snem oraz aby w czasie korzystania z urządzeń cyfrowych dziecko robiło to razem z rodzicem.

Zagrożenia dla dzieci przedszkolnych w związku z korzystaniem z urządzeń cyfrowych

Jakie negatywne konsekwencje grożą przedszkolakom, którzy nadmiernie korzystają z urządzeń cyfrowych? Specjaliści wymieniają szereg negatywnych konsekwencji. Prawdopodobieństwa ich wystąpienia wzrasta wraz z ilością czasu, jaką dzieci spędzają przed  komputerami i urządzeniami mobilnymi.

Nadpobudliwość i trudności z koncentracją

Są to negatywne konsekwencje, od wspomnianych wcześniej problemów z zaśnięciem, po konkretne problemy zdrowotne. Najbardziej zauważalnym symptomem, który można zaobserwować u dziecka w wieku przedszkolnym, który spędza dużo czasu na urządzeniach cyfrowych, to jego nadpobudliwość i trudności z koncentracją podczas zajęć w przedszkolu. Nadpobudliwość wynika z braku bodźców wzrokowo-słuchowych, których dostarcza urządzenie mobilne, szczególnie gry na smartfonach.

Podczas gry na na komputerze, smartfonie czy tablecie dochodzi do ogromnego wyrzutu dopaminy do mózgu dziecka, co w konsekwencji prowadzi do tego, że żadna inna czynność czy zabawa nie daje dziecku tyle zadowolenia i satysfakcji. A więc dziecko domaga się coraz większej dawki takich bodźców, co w prostej linii prowadzi do uzależnienia od gier.

Dodatkowo jeszcze, gdy dziecko jest uzależnione, dochodzi problem stresu związanego z odstawieniem urządzenia. Dziecko potrafi być bardzo hałaśliwe i rozdrażnione, niekiedy również agresywne w stosunku do rodziców, czy rówieśników.

Problemy z relacjami z rówieśnikami oraz ryzyko depresji

Specjaliści zwracają również uwagę na trudności w relacjach międzyludzkich, na jakie są narażone dzieci korzystające nadmiernie z urządzeń cyfrowych. Bardzo niepokojącym sygnałem jest, gdy dziecko woli wpatrywać się w smartfona, niż spotkać się z rówieśnikiem na „zwykłą” zabawę. Niepokoić może sytuacja, kiedy dziecko nie ma innych pomysłów na spędzenie czasu z rówieśnikiem, jak tylko wspólne granie w gry komputerowe oraz nie ma innych tematów do rozmowy, jak tylko tematy związane z grami komputerowymi.

Psychiatrzy alarmują, że im więcej czasu dziecko spędza na urządzeniach cyfrowych, tym większe prawdopodobieństwo zachorowania na depresję. W ostatnich latach obserwuje się wzrost zachorowań na depresję wśród dzieci i młodzieży. Badania pokazują, że spędzanie dużej ilości czasu przed ekranami urządzeń cyfrowych, pogłębia poczucie osamotnienia. Dzieci, które więcej czasu spędzają przed ekranami czują się bardziej nieszczęśliwe, w porównaniu z dziećmi, które preferują inny sposób spędzania czasu.

Konsekwencje zdrowotne: wady postawy, zaburzenia odżywiania i otyłość

Warto również zwrócić uwagę, że w ostatnich latach u dzieci obserwuje się większą ilość przypadków wad postawy ciała, które wynikają ze zbyt małej ilości wysiłku fizycznego, zabawy na świeżym powietrzu, zaangażowania w sport. Zamiast tego dzieci wolą spędzać czas w swoim wirtualnym świecie przed ekranem komputera lub tabletu. Im więcej dziecko spędza czasu przed ekranem, tym zwiększa się ryzyko otyłości a co za tym idzie chorób z nią związanych, przede wszystkim cukrzycy. Nadmierne korzystanie z urządzeń cyfrowych może powodować również  zaburzenia odżywiania u dzieci. Zdarza się, że dziecko ma trudności ze spożywaniem posiłków gdy nie patrzy na ekran jakiegoś urządzenia. Niejednokrotnie rodzic „niejadka” chcąc aby dziecko cokolwiek zjadło, włączają mu np. bajkę aby odciągnąć jego uwagę od jedzenia i w tym czasie go nakarmić. Taka sytuacja powoduje, że gdy dziecko nie ma przed sobą ekranu, odmawia spożywania posiłku, nie potrafi również jeść samodzielnie. Natomiast u dzieci z dużym apetytem spożywanie posiłku przed telewizorem, tabletem itp. może prowadzić do przejadania się, co w konsekwencji prowadzi do wspomnianej już otyłości.

Widać więc, że nadmierne korzystanie przez dzieci z urządzeń cyfrowych wiąże się z konsekwencjami zarówno psychicznymi, społecznymi oraz zdrowotnymi. Niezwykle istotne jest dbanie o wszechstronny rozwój mózgu naszych podopiecznych. Wysiłek rodziców, którzy zadbają o to, aby ich pociechy nie spędzały nadmiernej ilości czasu przed ekranami, będzie procentował w przyszłości. Korzyści odniosą nie tylko dzieci ale również pozytywy odczują  rodzice.

Autor:
mgr Elżbieta Kraska
nauczyciel dyplomowany

Źródła:

• akademiamadregodziecka.pl/wplyw-telefonu-tabletu-komputera-na-dziecko/
• dzidziusiowo.pl/dziecko/wychowanie-i-rozwoj/2766-jak-nowe-technologie-wplywaja-na-dzieci
• https://dziecisawazne.pl/nadmierne-korzystanie-dzieci-urzadzen-cyfrowych-wplywa-rozwoj-fizyczny-mowe-emocje/

Zdjęcia: pixabay.com